Potansiyelini ortaya koymak üzerine

İki kültür

    (C)harles (P)ercy Snow’un İki kültür olarak adlandırdığı konferansını vermesinin üzerinden 60 yıla yakın geçti. Dolayısıyla konu güncelliğini kaybetmiş denilebilir mi? Belki denilebilir. Aslında güncelliğini kaybedecek bir konu da yok gibi duruyor ortada. Bilim adamları ve fil dişi kulelerindeki edebiyatçıların birbirleriyle olan iletişimsizliğinden dünyadaki yoksul, aç ve sefil insanların durumuna, batı uygarlığının dünyanın geri kalanındaki bu sürünen halka yardım ve şefkat elini uzatması gerekliliğine nasıl geçildiğine akıl erdirebilmiş değilim.

    Snow konferansın başında bu konunun aklını kurcalamasının, gündüz mesaisini –bürokratik görevlerinden ötürü- bilim adamları arasında, akşamlarını ise edebiyat çevrelerinde geçirirken tamamen iki farklı dünya arasında yolculuk ediyormuş gibi hissetmesinden kaynaklandığını belirtiyor. Bu anlamda evet sosyal bilimciler ve fen bilimciler çoğunlukla ayrı dünyalarda yaşamakta. Ancak bu kopukluğun dünyanın fakir ülkelerinin gelişememesinin başlıca nedeni sayılması çok mantıklı değil. Şu belki daha makul olabilirdi. Entelektüel dünyanın birbirlerini anlayamaz duruma gelmiş iki kardeşinin aralarındaki diyalogu kurup güçlerini birleştirmeleri. Ancak buradan da doğrudan insani hak ve adaletlerinin yerini bulacağı sonucu çıkmaz. Örneğin bağımlılık okulu teorisine göre gelişmiş ülkelerdeki sanayileşmenin artması az gelişmiş ülkelerin refahının artmasını sağlamıyor.

    Belki Snow’un niyeti gerçekten halistir. Ancak bana daha çok savaş sonrası dönemde SSCB ve ABD’ye karşı nasıl rekabet edebiliriz çarelerini araştırıyormuş gibi geldi. Özellikle kitabın bilim adamları ve uygulamalı bilimler hususunda adı geçen ülkeleri karşılaştırdığı bölümde bu daha net ortaya çıkıyor.

    İkinci bakış olarak adlandırılan ve 1959 Rede konferansından 4 sene sonra yazılan ikinci bölüm ise bize kısa bir edebiyat eleştirisi turu yaptırmak dışında orijinal konu ile alakalı hiçbir ipucu vermiyor. Kısaca görüşlerim aynıdır diyor yazar.

    Neticede sosyal bilimler ve fen bilimlerin niteliklerinin ve ortak bir dil oluşturup oluşturamayacaklarının tartışması yapılabilir ancak farklı bir bağlama oturtulmak suretiyle.

    Bu anlamda Snow’un İki Kültür’ü sanayi devrimini anlatmaya çalışan, ülke yöneticilerinin sosyal bilimler alanından değil de bilim eliti tarafından oluşturulması temennisinde bulunan muğlak bir eser